Kim jest narcyz? część 1.

Nie będę się tutaj rozwodzić nad szczegółowymi definicjami psychologicznymi, te można znaleźć w Wikipedii. 

Ujmując rzecz praktycznie, jest to zaburzenie, będące skutkiem utworzenia fałszywego obrazu siebie samego, wskutek (prawdopodobnie) doznania we wczesnym dzieciństwie odrzucenia. Osoba taka nie wierzy, że może być pokochana taka, jaka jest naprawdę. Stwarza więc swój wyidealizowany obraz w oczach własnych, obdarza go "miłością" i za wszelką cenę dąży, by obraz ten utrzymać w oczach innych. Wierzy, że bycie ideałem jest konieczne i wystarczające do bycia kochanym. W głębi serca wie, że nie jest tym ideałem i czuje się bezwartościowa.  Ponieważ piszę tu głównie o swojej matce będę używać określenia narcyza.

W tym obrazie nie ma miejsca na błędy, słabości i niedoskonałość. Narcystyczna matka nigdy nie przyzna się do błędu. Nigdy nie przeprasza i nie uznaje ze stosowne naprawić uczynionej krzywdy. Najmniejszy wyłom w wyidealizowanym obrazie oznacza, że całe jej wyobrażenie o sobie popada w ruinę, a najmniejszy błąd sprawia, że czuje się bezwartościowa. Jej cała wartość, to uznanie w oczach innych. Z tego powodu nie znosi najmniejszej nawet krytyki, jest bardzo drażliwa na swoim punkcie. Jeśli Twoja matka nigdy Cię nie przeprasza, albo czyni to w sposób pokrętny (moja mówiła np. Popełniliśmy jakieś błędy, ale to było tak dawno temu), prawdopodobnie jest narcystyczna. Zdrowy emocjonalnie człowiek jest w stanie pojąć, że się myli, że pobłądził. Narcyza uważa, że nikt nie ma prawa jej krytykować, nie przyjmuje do wiadomości nawet oczywistych faktów, będzie zarzucała Ci kłamstwo albo brutalnie Cie zaatakuje (bywa, że nawet fizycznie), byle tylko nie dopuścić, że nie jest idealna.

Innych ludzi za to z lubością, zajadle, okrutnie i bezwyjątkowo krytykuje. Odkąd pamiętam, dla mojej matki ludzie to byli kretyni, głupki, idiotki, zwłaszcza zajadle byli atakowani ci, którzy mieli czelność mieć odmienne zdanie niż ona albo po prostu przekazywać jej prawdę, która się jej nie podobała. Kiedy mój ojciec był umierający, nawymyślała lekarzom, którzy taktownie poinformowali ją, że mogą już jedynie łagodzić jego cierpienia (było to pół roku po tym, jak już wiedziała, że choroba jest nieuleczalna). Żądała od nich zmiany rzeczywistości. Takie zachowanie samo w sobie mieści się w zachowaniach zdrowych ludzi wobec nieuchronności śmierci (zaprzeczanie i gniew), ale to był jej STAŁY sposób myślenia i działania. Zaprzeczała temu, że jej mąż umiera do samej jego śmierci, a nawet już po niej koncentrowała się na szukaniu winnych temu stanowi rzeczy (robiła mi wyrzuty, że nie zrobiłam czegoś tam jeszcze, o czym doskonale wiedziała, że nie pomogłoby mu). Jeśli fakty nie odpowiadają narcyzie, tym gorzej dla faktów. Jeśli Twoja matka jest zajadle krytyczna wobec Ciebie i innych, a całkowicie bezkrytyczna wobec siebie, prawdopodobnie jest narcystyczna. Myślenie narcyzy jest zero-jedynkowe – albo jest się idealnym – ona, ewentualnie jej posłuszni niewolnicy, albo jest się kompletnym zerem. Stany pośrednie, wyrozumiałość, wątpliwości, rozważanie intencji innych ludzi dla narcyzy nie istnieją.

Narcyza ma przekonanie, że należą jej się jakieś specjalne uprawnienia, większe niż innym ludziom. Oczekuje, że zawsze będziesz na jej usługi, gotowa jej wysłuchać, pocieszyć, służyć pomocą. Domaga się uwagi w tej samej sekundzie, w jakiej poczuje, że jej potrzebuje. Zachowuje się przy tym, jak głodne pisklę w gnieździe – domaga się karmienia natychmiast i nie zważa na inne Twoje plany, zobowiązania, ograniczenia. Kiedy zmarł mój ojciec, matka się zaczęła domagać, że codziennie będę u niej w domu, że będę opiekowała się nią jak dzieckiem, kiedy jest u mnie, a jeśli nie, to że będę dzwonić i wysłuchiwać, jak ona się czuje. Nie interesowało ją to, że mam swoją rodzinę, dzieci (w tym niepełnosprawne), pracę, plany, itd. Jak zaplanowała wyprawę na weekend, oczywiste dla niej było, że jeśli zadzwoni w piątek wieczorem, mam natychmiast rzucić wszystkie swoje zajęcia zaplanowane na sobotę i zająć się organizacją tego wyjazdu. 

A co się dzieje, kiedy Ty potrzebujesz narcyzy? Otóż, nie dzieje się... NIC. Narcyza nie ma dla Ciebie czasu, uwagi. Mniej subtelni narcyzi, jak tylko wyłuszczysz swoją prośbę lub problem, zapewnią Cię, że to jeszcze nic, oni to mają problem i gładko przechodzą do omawiania swoich spraw, nie poświęcając Ci ani chwili uwagi. Będą tak długo omawiać swoje potrzeby, że poczujesz, że jesteś wprost bezczelny pragnąc COKOLWIEK od nich dostać. Bardziej subtelni (jak moja matka) wprost Ci rzadko odmawiają (ewentualnie poradzą, żebyś zwrócił się do specjalistów), ale zawsze będą mieli jakieś inne, nie cierpiące zwłoki zajęcia. ZAWSZE. Wręcz anegdotyczne jest, jakie podają owe powody odmowy – np. muszą podlać jakiś tam krzaczek na działce i w związku z tym, nie mogą przyjechać do Ciebie i zrobić Ci zakupów (leżysz z ciężką anginą i wysoką gorączką sama w domu). Do naszych rodzinnych anegdot przeszła kwestia o "pilnej próbie chóru" ;) przy prośbie dotyczącej bezpośrednio życia i zdrowia. 

Po latach takiego treningu przyłapiesz się na tym, że jak Twoja narcystyczna matka dzwoni, żeby jej zrobić zakupy, Ty rzucasz ważną prezentację w pracy i swoje chore dziecko, żeby zaspokoić jej potrzeby w pierwszej kolejności. To się stało odruchem dla mnie – wiele lat pracy zajęło mi się jego pozbycie. Co więcej, uczysz się o nic nie prosić – tylko narcyza ma prawo czegoś chcieć. Generalnie sami się zajmowaliśmy naszą rodziną i dziećmi, ale czasem, w awaryjnych sytuacjach potrzebowaliśmy pomocy dziadków. NIGDY nie byli chętni (moja narcystyczna matka i przyzwalający ojciec), a sytuacje, kiedy zostali z chorym dzieckiem czy zawieźli niepełnosprawne dziecko na terapię przez ostatnie kilkanaście lat możemy policzyć na palcach jednej ręki. Nie prosiliśmy nigdy o nic dla siebie, ale nawet dla "ukochanej" wnuczki narcyza nie jest w stanie NIC zrobić. NIGDY. A jeśli z rzadka, w sytuacjach podbramkowych prosisz o pomoc, jesteś ich zdaniem ROSZCZENIOWA. Narcystyczna matka staje się narcystyczną babcią. Patrzysz więc z żalem na prawdziwie kochające babcie, którzy chętnie, z miłości i z własnej inicjatywy zajmują się wnukiem i wspierają swoje dzieci. Z latami przestajesz prosić o cokolwiek. 

C.D.N.